Yassı Çelik / Flat Steel nedir?
Yassı çelikler, slab adı verilen yarı mamul çeliklerin haddelenmesi ile elde edilen sac ve levhalara verilen isimdir.
Üretim aşamalarına göre saclar kabaca 3’e ayrılır;
- Sıcak Sac
- Soğuk Sac
- Kaplamalı Sac
Sıcak Sac
Haddeleme işlemi – Rolling sıcak haldeki slabların merdaneler ile ezilerek yassılaştırılması işlemi ile başlar.
Bu işleme Sıcak Haddeleme – Hot Rolling adı verilir. Bu işlem sonucu elde edilen saca da Sıcak Sac – Sıcak Haddelenmiş Rulo Sac veya İngilizce terimle Hot Rolled Coil adı verilir. HR veya HRC kısa ismi ile de belirtilebilir. Piyasada Siyah Sac tabiri de bu mamuller için sıkça kullanılmaktadır.
Sıcak haddelenmiş bu rulo sacların üzerindeki tufal tabakası asitlenerek temizlendiğinde “dekape edilmiş sac” elde edilir. Dekape, DKP, HRP, Asitli Sac, Asitlenmiş Sac gibi birçok terim bu mamul için kullanılmaktadır. HRP açılımı Hot Rolled Pickled kelimelerinden oluşmaktadır.
Boru ve profil üretimlerinde sıcak saclar yoğun olarak kullanılmaktadır.
Soğuk Sac
HR saclar 2,0 mm ve üzeri kalınlıklarda üretilir. Daha ince üretimler için bu saclar bu kez Soğuk Haddeleme işlemi ile soğuk halde merdanelerden geçirilerek istenilen kalınlığa erişilir. Cold Rolling adı verilen soğuk haddeleme işlemi sonrası sıkışan malzeme parlak hale dönüşür ve bu işlem sonrası ortaya çıkan mamule de Soğuk Rulo Sac – Cold Rolled Coil adı verilir. CR veya CRC olarak kısaltılır. Piyasada Soğuk Sac, Parlak Sac gibi tabirler de kullanılır.
İmalat sanayiinde kullanılan sanayi boruları (endüstriyel borular da denir) soğuk saclardan üretilmektedir.
Kaplamalı Sac
Soğuk saclar istenildiği takdirde korozyona karşı daha dayanıklı olmaları için Galvaniz (çinko) Zinc (Zn) veya Alüminyum kaplanabilmektedir.
Galvaniz Kaplamalı saclar sıcak daldırma yöntemi ile kaplandığı için ingilizce Hot Dipped Galvanized kelimelerinin ilk harflerinden oluşan HDG Coil adı ile anılır. DX51D+Z100 gibi sac mukavemeti yanında kaplama kalınlığını da gösteren kısaltmalar ile teknik özellikleri belirtilir. Z kaplamanın çinko olduğunu, rakam da sacın 2 yüzeyinde metrekarede kaç gram kaplama olduğunu göstermek için kullanılır.
Alüminyum kaplı sacları da piyasada Aluzinc ve Alusi olarak duyarız. Burada Aluzinc; Alüminyum ve Çinko karışımlı kaplamayı, Alusi ise Alüminyum ve Silikon karışımı kaplamayı ayırt etmek için kullanılır. DX51D+AZ 100 veya DX52D+AS 120 gibi kısaltmalarla teknik özellikleri belirtilebilir. Kısaltmalar yine yukarıdaki galvaniz kaplamalı saclarla aynı mantıkla yapılmıştır.
Kaplamalı saclar da korozyona dayanıklı olmaları nedeniyle genellikle otomotiv sanayiinde kullanılır. Egzoz boruları otomotiv borularına iyi bir örnektir.